رئیس محترم سازمان محیط زیست
استاندار محترم خراسان رضوی
فرماندار محترم نیشابور
سلام و احترام؛
فعالیت‌های معدنی در نزدیکی برکه‌های باستانی «سی‌سر» نیشابور، نگرانی‌ها از خشک شدن این برکه‌ها را افزایش داده است.
«بگذارید «دریای عزیز» زنده بماند.» دریا، همان برکه‌های نشسته در دل خشکی نیشابور است. محلی‌ها به آن می‌گویند دریا؛ آبی میان سختی بیابان! این برکه‌ها از اعصار گذشته باقی‌مانده و آب آن‌ها از دل زمین می‌جوشد. این دریاچه که در متون پهلوی نیز آمده، برکه‌ای مقدس در میان اهالی نیشابور قدیم و جدید بوده و حالا منظر آن تحت‌تأثیر معدن‌کاوی قرار گرفته است. معدن گچ بیش از سه دهه در یال پشتی کوه مشرف به برکه‌ها مشغول به کار بوده، اما در سال‌های اخیر، معدن‌کار به این سوی کوه آمده و قصد برداشت ماده معدنی جدیدی را دارد. در روزهای اخیر، فعالان محیط‌زیست و اهالی روستاهای زرنده و اندراب در نزدیکی «دریای عزیز» تجمع کرده‌اند و از نگرانی‌شان برای فعالیت‌های معدنی و خشک شدن آب برکه‌ها می‌گویند. آن‌ها می‌خواهند «دریای عزیز» زنده بماند و فعالیت‌های معدنی، قلب زمین را نخشکاند و پنج برکه باقی‌مانده به سرنوشت دو برکه که خشک شدند، دچار نشوند.
از هفت برکه در دل بیابان، حالا پنج برکه باقی مانده است؛ دو برکه را خشکسالی از میان برد؛ برکه اصلی که در نزدیکی کوه ریوند قرار دارد، نام‌اش وام‌دار همین کوه است. هرچند نامی از این دریاچه در اوستا نیامده، اما «فریدون جنیدی» در کتاب «پایتخت‌های ایران»، از این دریاچه، در کنار کوه ریوند و در نزدیکی آتشکده آذر برزین‌مهر یاد کرده و «امانوئل بربریان» نیز دربارهٔ این ناحیه می‌گوید: «در ۳۷ کیلومتری شمال باختری نیشابور و ۱۱ کیلومتری شمال خاوری کان فیروزه نیشابور، چند برکه کوچک وجود دارد که در میان روستاییان افسانه‌های بس شگفتی پیرامون آن‌ها وجود دارد.»
دو روستای زرنده و اندراب در نزدیکی برکه‌های مقدس قرار دارند و اهالی این مناطق به این برکه‌ها می‌گویند: «دریای عزیز». دریا برای آن‌ها همین برکه‌ها در دل خشکی دشت نیشابور است که منطقه را سبز کرده و آب تمیز از دل زمین، یادگار گذشتگانی است که این نقطه را مقدس می‌دانستند.
برکه اصلی حدود سه‌چهار هزار متر وسعت دارد. آب از دل زمین می‌جوشد و برکه‌ها به یکدیگر مرتبط هستند. «در شاهنامه نام دریای ریوند را می‌بینیم و این یعنی اهمیت این منطقه در طول اعصار. همین هم دلیلی بود تا تلاش برای ثبت ملی آن آغاز شود. بعد از چندین سال تلاش، اسفندماه پارسال خبر ثبت آن آمد و در ماه‌های اخیر به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.» برکه اول و دوم بزرگ‌اند و مملوء از نیزارهای بلند. اینجا محل زیست گونه‌های مختلف حیات‌وحش است و پرندگان بسیاری هم در آن زمستان گذرانی میکنند. «اقتصاد روستایی هم به آن متصل است. هم از منظر گردشگری و هم تعلیف گاوها و …»
حضور معدن‌کار در این سوی کوه تاریخی ریوند نگرانی فعالان را افزایش داده است. آن‌ها به چشم، کندوکاو در منطقه را دیده‌اند و هر لحظه بسته شدن محل جوشش آب در دل زمین به‌واسطه فعالیت‌های معدنی، نزدیک‌تر از گذشته شده است.
دو سال قبل، شکایت از این معدن باعث توقف موقت فعالیت آن شد. همان زمان رئیس شورای روستای زرنده بخش مرکزی نیشابور، به خبرنگاران گفت: «وجود غار آبی و تاریخی درجه دو زرنده با ذخایر آبخیزی چند هزار ساله، باعث ایجاد این برکه‌های دائمی به‌عنوان محل کوچ پرنده‌های مهاجر و نیز ایجاد مرتع‌های سرسبز و پربار در این منطقه شده است که علاوه‌بر چشم‌انداز گردشگری بسیار عالی، منطقه‌ای مناسب برای حیات‌وحش منطقه شده است. با شکایت اهالی و نیز نهاد‌های مردمی حفاظت محیط‌زیست، فعالیت این معدن به دستور دادگستری نیشابور متوقف شد، اما وجود اختلاف مرزی و جغرافیایی درباره این منطقه بین دو شهرستان نیشابور و فیروزه باعث شد که مجوز فعالیت مجدد این معدن توسط مسئولان شهرستان فیروزه صادر و کار این معدن از سر گرفته شود.»
حتی با اینکه مجموعه سی‌سر تحت عنوان "برکه‌های سی‌سر" با شماره ثبت ۱۲۹۶ به عنوان میراث طبیعی ملی ثبت رسمی‌شده‌اند، معدن‌کاران همچنان در حریم این برکه‌ها مشغول به کار هستند و با توقف فعالیت مخالفت میکنند!
ما خواستار توقف هرگونه فعالیت معدنی و آسیب زا در اطراف و حریم تالاب‌های باستانی سی‌سر هستیم.
«سی‌سر» سرمایه ملی و تاریخی است و باید محافظت شود؛ دریغ است ایران که ویران شود…
به کارزار حمایت از تالاب‌های باستانی «سی‌سر» نیشابور بپیوندید.
با ما همراه شوید!
موفق شد
ویژه
