جناب آقای رئیسی
رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران
اعضای محترم شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار
اعضای محترم هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار

با سلام و تحیات
بیش از یک سال است که معاملات بازار ثانویه در بازار سرمایه ایران به‌درستی اثبات کرده که سیستم‌ها و روش‌های جاری در این بازار پاسخگوی شرایط روز نیست و نیاز به بازنگری اساسی دارد. در این بین مهم‌ترین موضوع، دامنه نوسان و حجم مبناست که در ظاهر قرار بوده ابزاری برای کنترل هیجانات احتمالی با ادعای حمایت از سهامداران خرد باشد، در حالی که در عمل نه‌تنها نقش کاتالیزورِ افزایش هیجان را بازی می‌کند، بلکه ابزار دست سهامداران حقوقیِ بزرگ برای بهره‌کشی، جهت‌دهی و عددسازی بوده است.

نظر عموم کسانی که مخالف حذف دامنه نوسان هستند، حفاظت و پاسداشت از سهامداران خرد است، در حالی که بسیاری از همین سهامداران خرد پس از متضرر شدن توسط پامپ‌-‌دامپ (Pump and dump) بزرگ سال ۱۳۹۹ به بازارهایی دیگر چون رمزارز مهاجرت کرده‌اند؛ بازاری شبانه‌روزی که در آن نه خبری از حجم مبناست و نه دامنه نوسان. ارزش معاملات ایرانیان در مجموع صرافی‌های ایرانی و غیر ایرانی رمزارزها از کل معاملات بازار ثانویه بورس ایران بیشتر است!

چگونه است که این تعداد از ایرانیان با این حجم از گردش مالی حاضر به فعالیت در بازاری بدون دامنه نوسان و حجم مبنا هستند، ولی عده‌ای با بهانه حفاظت از همان ایرانیان، در بازار سرمایه دامنه نوسان و حجم مبنا قرار داده و به‌وسیله آن بر آتش هیجانات صف خریدوفروش می‌دمند؟ کارشناسان و متخصصان بازار سرمایه در حوزه‌های گوناگون مالی و اقتصادی متفق‌القول بر این باورند که «ویروس منحوس» دامنه نوسان از وزن تحلیلی بازار سرمایه کاسته و آن را تبدیل به بزنگاهی برای تخلیه هیجاناتِ لحظه‌ای توده‌ها کرده است. هیجاناتی که حتی دولت در سال ۱۳۹۹ نتوانست در بهره‌برداری از آن چشم‌پوشی کند و مصداق بارز آن در صف‌های خرید پس از عرضه‌های اولیه کاملاً مشهود است.

به جرئت می‌توان گفت ریشه عمده دستکاری‌ها در روند بازار و نمادها توسط هر شخص، بهره‌گیری از هیجانات صف‌های خریدوفروش است که به‌واسطه وجود دامنه نوسان در دسترس ایشان است. حذفِ کامل دامنه نوسان و حجم مبنا می‌تواند بزرگ‌ترین عامل دستکاری‌های غیر اخلافی در شفافیت بازار شیشه‌ای را یک بار برای همیشه و به‌صورت اصولی مرتفع نماید و از نظر فنی هزینه‌های ریالی و غیر ریالی دستکاری در بازار را برای متخلفان دوچندان خواهد کرد.

مهم‌تر از همه آنکه وجود دامنه نوسان و حجم مبنا در تضاد با واژه «بازار» چه در معنای لغوی و چه در معنای تجربی، در عبارت «بازار ثانویه» است. مهم‌ترین و ذاتی‌ترین ویژگی یک بازار نقدشوندگی است که باید به‌واسطه تعادل بین درخواست‌های عرضه-تقاضا در هر لحظه از معاملات و صرفاً به‌واسطه خرد جمعی اهالی بازار روی دهد. حجم مبنا و دامنه نوسان در مغایرت اصولی و اساسی با فلسفه وجودیِ بازار ثانویه بوده و با «نابازار» کردن آن، موجبات عدم رشد و تعالی پایدار و مستمر بازار اولیه را فراهم کرده است.

کارشناسان و خبرگان بازار بر این باورند که دامنه نوسان و حجم مبنا «ام‌الفساد» این نابازار ثانویه است و منجر به طراحی انواع و اقسام طرح‌های آربیتراژ زمانی و قیمتی توسط بدخواهانِ بازار شده و می‌شود و هم‌زمان با کاهش حجم معاملات، عمق، نقدشوندگی، شفافیت و منصفانه بودن بازار، منجر به تضعیف سرمایه‌گذاری تخصصی بلندمدت از طریق صندوق‌های معتبر و شرکت‌های سبدگردانی دارای مجوز شده است.

ما امضا کنندگان این کارزار، ضمن اعلام مخالفت خود با وجود هرگونه محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا در معاملات بازار ثانویه بورس ایران، موارد هفت‌گانه زیر را به‌عنوان درخواست‌هایمان به‌منظور بهبود شرایط معاملاتی بازار سرمایه و افزایش شفافیت و منصفانه بودن این بازار تقدیم می‌نماییم.

۱. حذف کامل محدودیت دامنه نوسان (با برنامه‌ریزی دقیق و مدون)
۲. حذف کامل محدودیت حجم مبنا (با برنامه‌ریزی دقیق و مدون)
۳. ارائه دسترسی عمومیِ برخط به عمقِ سفارشات بازار (Order book) و Level II quotes که اکنون در انحصار گروهی خاص است (در حال حاضر عموم مردم فقط به پنج مظنه اول دسترسی دارند).
۴. اضافه شدن ردیف «بازارگردان» در کنار ردیف‌های «حقیقی و حقوقی» در سایت TSETMC
۵. ارائه گزارش تفکیکی سفارشات ثبت شده و اجراشده بازارگردان هر نماد به‌صورت برخط و روزانه
۶. تغییر سهامداران عمده هر نماد از سهامداران با دارایی بیش از یک درصد به صد سهامدار اول هر نماد
۷. افزایش ساعت رسمی معاملات روزانه

با تشکر