جناب آقای دکتر بهمن نقی پور
ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی تبریز
إِنَّ اللَّهَ لا یغَیرُ ما بقَوْمٍ حَتَّی یغَیرُوا ما بأَنْفُسهِمْ
(همانا خداوند حال قومی را تغییر نمی‌دهد تا آنکه آنان حال خود را تغییر دهند)
سلام علیکم
ضمن تبریک اعیاد بزرگ شعبانیه از خداوند منان برایتان توفیقات روزافزون مسألت داریم. اینجانبان، پزشکان خانواده روستایی، ماماهای تیم سلامت استان آذربایجان شرقی مشکلات اساسی پزشک خانواده روستایی و نظام ارجاع و دغدغه‌ها و خواسته‌های برحق خود را به شرح زیر به استحضار جنابعالی می‌رسانیم تا راهگشای بن‌بست‌ها و مشکلات مسیر سخت نظام بهداشت و سلامت باشد.
شواهد حاکی از آن است که اگر این مشکلات و تهدیدهای موجود به موقع شناسایی نشوند و مداخله‌ای صورت نگیرد، ممکن است فقط اسمی از این طرح باقی بماند. بارها تأکید و اشاره شده است که نارضایتی از طرح باعث ترک کار و کناره‌گیری پزشکان خانواده می‌شود؛ مشکلات مهم و نیازمند مداخله جدی و فوری پزشکان خانواده و ماماهای تیم سلامت روستایی به شرح ذیل است:
۱. تأخیر در پرداخت حقوق و دستمزد پزشکان خانواده و عدم تناسب بین دستمزد پزشکان خانواده با تورم، مدرک تحصیلی، سختی کار و مسئولیت یکی از بزرگ‌ترین مشکلات است. تأخیرهای بیش از ۸ ماه در پرداخت کارانه و بیش از یک سال در پرداخت ۲۰ درصد حقوق پزشکان خانواده باعث بروز مشکلات زیادی در زندگی و معیشت این قشر شده است. انصاف نیست مدافعان خط مقدم جبهه سلامت که از زمان بروز پاندمی کرونا تا الان جان‌برکف به خدمتگزاری مشغولند اینگونه مورد بی‌مهری قرار گیرند. پیشنهاد می‌شود ضمن تجدید نظر در دستورالعمل‌های ابلاغی و سامانه آذرخش و ترمیم حقوق نامتناسب و اندک تیم سلامت و تأخیرهای زیاد در پرداخت کارانه و ۲۰ درصد حقوق با سیاستگذاری درست تصحیح شود.
۲. عدم تناسب بین اختیار و مسئولیت پزشکان و عدم تناسب بسته‌های خدمتی ارائه‌شده برای طرح با قابلیت‌های پزشکان آموزش‌دیده از دانشگاه‌های علوم پزشکی باعث شده انتظارات طرح از پزشکان خانواده فراتر از قابلیت‌های پزشک باشد و به نوعی باعث اجرای ناقص طرح و پایش غیرمنطقی بر اساس بسته‌های خدمتی و کاهش پرداختی و در نهایت خروج پزشکان از طرح و عدم تمایل آن‌ها برای ادامه طرح شود.
۳. عدم تناسب بین سطح تحصیلات پایشگران و پزشکان، دغدغه و مشکل مهم پزشکان خانواده است که باعث شده پایش، محلی برای عقده‌گشایی و بعضاً تسویه حساب شخصی با پزشکان شود. تأثیر نظرات فردی پایشگر در نتایج پایش بعضاً با سوء نظر شخصی و تفسیر به رأی موارد پایش باعث سرخوردگی، تحقیر و تخریب شخصیت و شأن پزشکان شده است. عدم تناسب بین سطح تحصیلات پایشگران و پزشکان، بزرگ‌ترین مشکل در حوزه ارزیابی عملکرد است.
۴. مدیران انتخاب‌شده برای شبکه و مراکز بهداشتی از دیگر چالش‌های بسیار جدی پزشکان خانواده است؛ متأسفانه مدیرانی که برای مرکز بهداشت شهرستان و ریاست شبکه انتخاب می‌شوند با نظر و دخالت مستقیم مسئولین شهر برگزیده می‌شوند و بعضاً افرادی ناآگاه و بی‌تجربه نسبت به طرح پزشک خانواده بوده‌اند و بیشتر در جهت حفظ منافع نمایندگان شهر عمل می‌کنند تا اجرای اصولی طرح که این امر باعث به‌هم‌ریختگی برنامه‌ها، تصمیمات نامتناسب و غیراصولی و ناآگاهی نسبت به شاخص‌ها و نهایتاً سرخوردگی پزشکان خانواده و ناامیدی آن‌ها شده است.
خواسته جدی و برحق پزشکان خانواده روستایی این است که مدیران مرکز بهداشت و ریاست شبکه حتماً از بین افرادی که حداقل تجربه چند سال کار در طرح را داشته و یا دوره MPH را گذرانده‌اند انتخاب شوند. در شرایط فعلی، مدیران یا پزشکان غیرمرتبط با طرح بوده و یا حتی از بین کارشناسان ستادی انتخاب می‌شوند که نسبت به معضلات و مشکلات و دستورالعمل‌های طرح پزشک خانواده کاملاً ناآگاهند و یا سال‌ها طول می‌کشد تا در این مسیر باتجربه شوند که لطمات بسیار زیادی به این طرح وارد کرده است. تحقیر وتوهینی که از این ناحیه به پزشکان و ماماهای تیم سلامت وارد می‌شود غیرقابل‌تحمل است.
۵. کسر از حقوق به دلیل تأخیر در ورود به مراکز بهداشتی مشکل بزرگ دیگری است .حقوق اندکی که پزشکان و ماماهای تیم سلامت می‌گیرند با انواع شگردهای مختلف دچار ممیزی می‌شود از پایش‌های نامعقول و بعضاً نامربوط گرفته تا کسر حقوق به دلیل تأخیرهای چند دقیقه‌ای در روز آن هم به دلیل دوری مراکز روستایی و مشکلات جاده و موارد دیگر، انصاف نیست کارمند خوش‌نشین ستاد شبکه که با محل کار خود چند دقیقه بیشتر، آن هم پیاده راه ندارد با ما که بعضاً تا ۴۰ کیلومتر در روز بایستی طی مسیر کنیم در شرایط برابری مقایسه شود. پیشنهاد می‌شود برای حمایت از تیم سلامت روستایی بر اساس مسافت روستاها و دوری و نزدیکی آن‌ها فرجه‌ای در نظر گرفته شود تا این اندک حقوق تیم سلامت دچار کسورات متعدد نشود.
۶. مبتنی بر شواهد نبودن شاخص‌های پایش و گستردگی خارج از توان واقعی پزشکان خانواده و استاندارد نبودن چک‌لیست‌های ارزشیابی و پایش یکی دیگر از مشکلات حوزه ارزیابی عملکرد پزشکان خانواده است.
۷. عدم استقبال پزشکان از مشارکت در برنامه و پایین بودن جذابیت طرح برای ماندگاری پزشکان به دلایل زیاد از جمله نداشتن امنیت شغلی، پرداختی‌های کم، نامنظم و با تأخیر زیاد، پایش عملکرد هر سه ماه با داشتن ضعف‌های بسیار، عدم حفظ شأن و شخصیت پزشک چه به واسطه پایش‌های غیرضروری و غیرعملکردی بدون توجه به قابلیت‌های پزشک و چه به واسطه مدیران غیرتخصصی در زمینه طرح، کسورات زیاد از حقوق پزشکان به واسطه پایش عملکرد
۸. ارتقا و تغییر اساسی در سامانه سیب ضروری است. این سامانه علیرغم داشتن مزایای زیاد، دارای ایرادات اساسی است که باعث کندی کار و دست‌وپاگیر بودن برای پزشکان و خدمت‌گیرندگان شده است. کندی اینترنت، داشتن گزینه‌ها و تب‌های زیاد و حتی اضافی، باعث شده ثبت اطلاعات با وجود حجم بالای خدمت‌گیرندگان و زمان‌بر بودن فرایند ثبت اطلاعات در سامانه سیب و نامتناسب بودن زمان لازم برای ویزیت بیماران و زمان لازم برای ثبت اطلاعات زیاد غیرممکن شود.
موارد ذکرشده مشکلات اساسی است که لزوم توجه سیاست‌گذاران را به منظور انجام اصلاحات گوشزد می‌کند. همچنین ماندگاری پزشکان نیاز به توجه ویژه اقتصادی، ایجاد امنیت در محل خدمت، آگاهی مردم منطقه، بازنگری شیوه مدیریت و گردش کار اداری و مالی و به‌کارگیری روش‌های مناسب جمع‌آوری اطلاعات دارد.
با توجه به مشکلات و موارد جدی ذکرشده، از آن مقام محترم خواهشمندیم جهت بهبود وضع فعلی نظام سلامت دستورات لازم را مبذول فرمایند. بدیهی است کلیه پزشکان خانواده کشور با هدف اعتلای بهداشت، درمان و افزایش سلامتی ملت عزیز فعالیت‌های بهداشتی و درمانی خود را در دولت مردمی افزایش خواهند داد تا در این مسیر، یاریگر حکمرانی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران باشند و این مهم نیازمند رهنمود‌ها و توجهات شماست.
با تشکر و امتنان
موفق شد
ویژه
