جناب آقای دکتر بهرام عین‌الهی
وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
با سلام و احترام
اخیراً نامه‌ای از سوی برخی از متخصصین زنان و زایمان کشور با رویکردی ناشی از تعارض منافع و با اصول غیر علمی در فضای مجازی خطاب به حضرتعالی منتشر شده است که در آن علاوه بر پرخطر دانستن فرایند بارداری و زایمان طبیعی، هویت حرفه‌ای بیش از ۶۰۰۰۰ نفر دانش آموخته مامایی را زیر سوال برده‌اند. لذا بر خود لازم می‌دانیم تا به عنوان نمایندگان جامعه مامایی کشور که بار عمده ارائه خدمات در مراکز بهداشتی و اداره لیبر و انجام زایمان طبیعی را در اقصی نقاط کشور به عهده دارد و به دلیل تعهدی که برای حفظ سلامت مادران و نوزادان کشور داریم، مواردی را بر اساس مستندات ملی و بین‌المللی و وضعیت حال حاضر کشور در حوزه بارداری و زایمان است به عرض برسانیم:
بارداری و زایمان یک قابلیت فیزیولوژیک بدن زنان و مهم‌ترین عملکرد تشکیل خانواده و بقای نسل و پویایی چمعیت است که پدیده خلقت آن را به زیباترین نحو طراحی و علم نیز روند فیزیولوژیک و طبیعی بودن آن را تآیید نموده است و امروزه رویکرد علمی جهانی بر مبنای حفظ این پروسه طبیعی و اجتناب از مداخلات غیر ضروری و مدیکالیزیشن و حتی ترویج زایمان در منزل استوار است، به همین دلیل سرمایه‌گذاری در حرفه مامایی و حمایت های سیاسی، قانونی و فرهنگی از این حرفه که فلسفه آموزش آکادمیک آن بر مبنای عملکرد طبیعی بدن زنان بنیان نهاده شده است در سرلوحه کار سازمان جهانی بهداشت و مراکز علمی جهان قرار دارد.
متاسفانه آمار ۵۶ درصدی سزارین در کشور نشان می دهد فاصله ما از استانداردهای بین‌المللی و آن چه در کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهای خاورمیانه می‌گذرد، به طرز اسفباری زیاد است. شواهد علمی ملی نشان می‌دهد که این آمار نتیجه تشویق و ترغیب مادران به سزارین، مداخلات غیر ضروری پزشکی (اینداکشن بدون اندیکاسیون، اپی زیاتومی و....) در اداره بارداری و زایمان، تعارض منافع و به حاشیه رانده شدن ماماهای خدوم کشور می‌باشد.
مستندات علمی بین‌المللی نشان می دهد که مرگ و میر زایمان به روش سزارین دو برابر بیشتر از زایمان طبیعی بوده و سزارین انتخابی مرگ مادر را تا سه برابر افزایش می‌دهد. همچنین در بارداری‌های بعدی متعاقب سزارین علاوه بر افزایش عوارضی مانند جفت سر راهی و چسبندگی‌های جفت که تهدید کننده‌های جدی حیات مادر و جنین به شمار می‌روند، نیاز به مراقبت‌های ویژه و ارائه خدمات پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر می‌باشد. چسبندگی احشاء داخل شکمی در تکرار سزارین بیش از دو بار خطر پارگی مثانه و روده را ضمن عمل افزایش داده و موجب موربیدیتی می‌شود. از سوی دیگر بروز این عوارض علاوه بر تاثیرگذاری بر میزان باروری زنان، میل و رغبت برای فرزندآوری را کاهش داده و به عنوان یک چالش در جهت نیل به اهداف سیاست‌های جمعیتی کشور نیز مطرح می‌باشد. همچنین عوارض ثابت شده‌ای نظیر اختلالات تنفسی، دیابت، بیش فعالی، چاقی، اوتیسم، آسم و آلرژی در کودکان متولد شده به روش سزارین بیشتر گزارش شده است، به همین دلیل ادامه روند فعلی علاوه بر تولید نسلی بیمار برای آینده کشور و افزایش بار بیماری‌های غیر واگیر، موجب تحمیل بار مالی گزاف بر نظام سلامت خواهد شد.
طبق مستندات سازمان جهانی بهداشت، مراکزی که در آن میزان مداخلاتی نظیر اپی زیاتومی و اینداکشن بیش از ۳۰% و میزان سزارین از ۲۵-۱۵% بیشتر باشد غیر استاندارد تلقی می‌شود و لذا وجود آمار بالای اینداکشن، اپی زیاتومی و سزارین در کشور، نشان از آن دارد که عملکردها مغایر با دستورالعمل‌های کشوری و انجام مداخلات غیر ضروری طبی در روند طبیعی زایمان می‌باشد که توسط برخی از متخصصین زنان و زایمان در مراکز درمانی اتفاق می‌افتد.
علی‌رغم شواهد علمی فوق‌الذکر، در نامه یاد شده انتخاب مامای همراه توسط مادر باردار مورد انتقاد قرار گرفته است درحالی که یکی از بهترین اقدامات دو دهه اخیر وزارت بهداشت در امر ترویج و خوشایندسازی فرایند زایمان طبیعی، استفاده از مامای همراه در کنار مادر و بنا به درخواست وی در طول زایمان بوده است که آمارها نشان دهنده استقبال مادران از این طرح است و بسیاری از کشورهایی که سال‌هاست حضور همراه و دولا را تجربه کرده‌اند در حال الگو گرفتن از جمهوری اسلامی و توسعه طرح مامای همراه هستند. همچنین استفاده از مامای همراه توانسته است در راستای ارائه خدمت یک ماما به دو مادر (موضوع ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) تا حدی کمبود نیروی انسانی مامایی را در طی پروسه طولانی ۸ تا ۲۰ ساعته زایمان را نیز جبران کند و عجیب است که این تنها انتخاب مادران که با عشق و انگیزه بالا در کلاس‌های آمادگی برای زایمان شرکت می‌کنند و با طیب خاطر با کمک مامای همراه روند زایمان را طی می‌کنند، مورد اعتراض این عده قرار گرفته است. قطعاً مادرانی که مامای همراه انتخاب می‌کنند یا متقاضی انجام زایمان توسط ماما هستند، آگاهانه تن به مداخلات غیر ضروری و سزارین انتخابی نمی دهند و زایمان بسیار خوشایندی را نیز تجربه می‌کنند.
در قسمتی دیگر از نامه عنوان شده، ماما مجاز به انجام زایمان نمی‌باشد! و این جای بسی تعجب است چرا که علاوه بر اینکه اکثر پزشکان متخصصین و امضا کنندگان نامه مذکور در دست‌های ماما بدنیا آمده‌اند، در حال حاضر نیز ۷۰ درصد زایمان‌های طبیعی(حدود ۴۰۰ هزار زایمان) کشور در مراکز درمانی توسط ماما انجام می‌شود و در ۲۰۰ مرکز تسهیلات زایمانی واقع در ۱۳۳ شهرستان کم‌برخوردار و صعب‌العبور نیز عموم زایمان‌ها توسط ماماهای جوان طرحی به تنهایی، با کمترین عارضه و بدون دسترسی به متخصص زنان و اتاق عمل انجام می‌شود، که حسب مورد نزدیک به ۱۲ هزار تا ۳۰ هزار تولد طبیعی در سال را شامل می‌شود.
جامعه بزرگ مامایی کشور شامل ۵۳۰ نفر عضو هیئت علمی، ۷۰۰۰ نفر مامای فعال در دفاتر کار و بخش خصوصی، ۲۷۰۰ مامای شاغل در مطب‌های متخصصین زنان و زایمان، ۱۲۰۰۰ نیروی شاغل در مراکز بهداشتی و تسهیلات زایمانی و ۲۸۰۰۰ مامای شاغل در مراکز درمانی و اتاق‌های زایمان علی‌رغم آنکه از شبکه بهداشت تا اتاق‌های زایمان از بی‌مهری و بی‌توجهی به پتانسیل‌های حرفه مامایی حتی در نظام ارجاع و پزشک خانواده رنج می‌برند، اما همواره از قانون جوانی جمعیت و ترویج زایمان طبیعی حمایت نموده و خود را متعهد به اجرای برنامه‌ها و دستورالعمل‌های متقن و مستند وزارت بهداشت می‌دانند.
از آن جایی که ترویج زایمان فیزیولوژیک، فرزندآوری و خوشایندسازی زایمان نیازمند حمایت قانونی، فرهنگی، اخلاقی و سیاسی از ماماها است و با عنایت به توجه ویژه مجلس محترم شورای اسلامی به اهمیت نقش ماماها در جوان سازی جمعیت کشور از حضرتعالی و سایر دولتمردان کشور درخواست حمایت بیش از پیش و رسیدگی عاجل به موارد زیر را داریم:
۱. اجرای کامل دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در حوزه سلامت مادران و ترویج زایمان طبیعی
۲. اجرای کامل قوانین حمایتی مندرج در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت از ماماها
۳. استفاده از نظرات کارشناسی گروه‌های آموزش مامایی و سلامت باروری دانشگاه‌های کشور، انجمن علمی و سایر تشکل‌های مامایی جهت آسیب شناسی وضعیت موجود و بهبود روند فعلی حاکم بر بلوک‌های زایمان و اجرای مطلوب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت
۴. احترام به حق انتخاب مادر برای برخورداری از خدمات مامای همراه در بخش خصوصی و دولتی و انجام زایمان توسط مامای مورد وثوق خود و دسترسی به خدمات جراحی و تخصصی زنان در شرایط ویژه و اورژانس
۵. گسترش آموزش بالینی تیمی (TBL) دانشجوی مامایی، دانشجوی پزشکی، رزیدنت زنان، رزیدنت بیهوشی و رزیدنت اطفال در کلیه بخش‌های آموزش بالینی دانشگاه‌ها
۶. اقدام عاجل نسبت به اصلاح تعرفه زایمان و تعرفه مامای همراه و همچنین شیوه بازتوزیع تعرفه زایمان طبیعی بین ماما و متخصص زنان برای حفظ و صیانت از این رشته و بسط عدالت بین حرفه‌ای، تقویت کار تیمی و پایان اختلافات ناشی از تعارض منافع که بیشتر ریشه مالی دارد.
در پایان توفیق روزافزون جنابعالی و سایر دست‌اندرکاران نظام سلامت را از خداوند منان خواستاریم.
رونوشت:
دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی
دکتر غلامعباس ترکی معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور
دکتر محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور
دکتر کاظم فروتن دبیر ستاد ملی جمعیت
دکتر فاطمه ناهیدی دبیر بورد تخصصی مامایی و سلامت باروری
دکتر ناهید خداکرمی رئیس انجمن علمی مامایی ایران
خاتم ماریا صادقی رئیس جمعیت مامایی ایران
موفق شد
ویژه
