عصر دوشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۳ در کافه رویداد کارزار نشستی با عنوان «ایستادن روی پای خود»برگزار شد. این نشست به مناسبت سالروز زلزله کرمانشاه در سال ۱۳۹۶ و به همت موسسه رحمان، پایگاه خبری گلونی و کافه رویداد کارزار برگزار شد. در ابتدای این نشست مستند «ذهاب» ساخته محسن مازندرانی دانشآموخته مطالعات فرهنگی و پژوهشگر به نمایش درآمد. پس از آن به گفتوگو درباره مستند و شرایط پس از زلزله پرداخته شد.
انوشه میرمجلسی در نشست کنشگری و خودگردانی در بحران
دبیر این نشست انوشه میرمجلسی پژوهشگر و سردبیر پایگاه خبری گلونی بود که در خلال بحثهای مهمانها نکاتی نیز درخصوص سیل سال ۱۳۹۸ در لرستان مطرح میکرد که هر کدام به نوعی به زلزله کرمانشاه و دیگر بحرانها شباهت داشتند. میرمجلسی در پایاننامه کارشناسیارشد خود به طور مفصل به نقش رسانههای مشارکتی در تابآوری جامعه در بحران پرداخته و سیل لرستان موردمطالعه این پژوهش بوده است.
در بخش دیگر این نشست محسن شبستر پژوهشگر و دکتری شهرسازی از تجربیات خود از زلزله سرپلذهاب گفت. او به عنوان مددکار و پژوهشگر در منطقه حضور داشت و همچنین مسئول دفتر سرپلذهاب انجمن جامعهشناسی ایران است. وی به بحرانهایی اشاره کرد که پس از وقوع زلزله ایجاد میشود و گاهی در روال مدیریت بحران نادیده گرفته میشود. تا حدی که خود مقدمه بحرانهای جدیدی میشود. شبستر به بحران از منظر تاریخی پرداخت و به ذهن همیشه آماده ایرانیان و اضطرابشان اشاره کرد. گویی هر آن منتظر بحرانی تازهاند.
او در مقالهای به مبحث حکمرانی در تعلیق پرداخته که به نوعی به حکمرانی بدون برنامه اشاره دارد که هر بار با وقوع بحران دست به کار میشوند و برنامه بلندمدتی برای مدیریت بحران طراحی نمیشود. او به زلزله سال ۱۳۹۷ در همان سرپل ذهاب اشاره میکند که یکسال پس از زلزله قبلی رخ داد در حالی که مردم هنوز در کانکس بودند و سپس بحران بعدی، سیل سال ۱۳۹۸ که بخشهایی از مردم را درگیر سیل کرد.
چیا جبری در نشست کنشگری و خودگردانی در بحران
مهمان دیگر نشست خانم چیا جبری متخصص مد پایدار به موضوع ارسال کمکهای مردمی به ویژه لباس پرداخت. او بی توجهی خیرین به شان و منزلت افراد آسیبدیده و نادیدهگرفتن اصول اولیه اخلاقی در زمان کمک را آسیب مهمی به روحیه خسارتدیدگان توصیف کرد. او همچنین به موضوع هویت بعد از بحران اشاره کرد. از نظر جبری این بحران در نسل جوان بیشتر است و بحرانهایی مثل زلزله و سیل و بیخانمان شدن و نداشتن افق تازه برای زندگی آن را تشدید میکند.
خانم شری نجفی فعال حقوق کودکان نیز در بخش دیگری از این نشست به تجربه حضور در زلزلههای مختلفی که در ایران اتفاق افتاده اشاره کرد و به موضوع کودکان و نیازهایشان در بحران پرداخت. نجفی نبود هماهنگی میان گروههای مردمنهاد را یکی از آسیبهای جدی دانست و لزوم برنامهریزی، شناخت منطقه، درک درست از آداب و رسوم مردم هر منطقه را از جمله مواردی برشمرد که برای بهبود روحیه افراد به خصوص کودکان آسیبدیده باید رعایت شود.
محسن مازندارنی که با ساخت مستند «ذهاب» به برخی از مشکلات زلزلهزدگان کرمانشاه پرداخته بود در بخشی از نشست به تجربیاتش اشاره کرد. او زندگی خانوادههای متعدد را دنبال کرد اما در مستند به یکی دو مورد اشاره میکند. از جمله مشکلات زنان خودسرپرستی که علیرغم همه مشکلات سعی میکنند تابآوری داشته باشند. او مستند را از زاویه یکی از همین زنان روایت میکند و به خوبی نشان میدهد که گاهی کنشگری بدون برنامه و صرفا از روی احساسات چه آسیبهایی به افراد وارد میکند. از جمله اینکه کمکها به طور مناسبی توزیع نمیشود و افرادی که توان پیگیری ندارند از چرخه دریافت خارج میشوند و به جایش کسانی جایگزین میشوند که گاهی حتی ساکن آن منطقه هم نبودهاند.
مازندرانی با نگاهی ژورنالیستی و تحقیقی به موضوع کیفیت خاک منطقهای که در آن مسکن مهر ساخته شده بود پرداخت و زلزله را از منظر دیگری روایت کرد. منظری که شاید هنوز هم در ساختوسازهای بسیاری از مناطق ایران برقرار است و توجهی به آن نمیشود.
مهمان ویژه این نشست دکتر هادی خانیکی استادتمام ارتباطات سخنران بعدی این نشست بود. از نظر دکتر خانیکی مسئله اصلی نبود فهم مشترک در بحرانهاست. این بحرانها جزئی از زندگی همه ماست ولی فهم مشترکی نسبت به آن نداریم بنابراین به حلمسئله هم نمیرسیم.
خانیکی به موارد دهگانهای اشاره کرد که در بحرانها میتواند راهگشا باشد. ادراک خطر، آگاهی عمومی نسبت به نهادهای مدنی، آثار روانی بحرانها، فرسودگی سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی، ارتباطات بحران در هر سه مرحله پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران و… برخی از مواردی است که وی اشاره کرد و تاکید داشت بدون درک درست و روشن هر کدام از این موارد به درک مشترکی از بحران و مسئله نمیرسیم.
همچنین دکتر خانیکی توجه به وجه اجتماعی بحرانها را یکی از موارد بسیار مهمی توصیف کرد که معمولا مغفول میماند.
رضا ساکی در نشست کنشگری و خودگردانی در بحران
در ادامه نشست رضا ساکی مدیرمسئول پایگاه خبری گلونی از تجربیاتش در سیل گفت و نقش ارتباطات انسانی را در ادراک خطر بااهمیت توصیف کرد. از نظر ساکی توجه به رادیو و ارتباطات انسانی و چهره به چهره در زمان بحران اهمیت دارد که نباید آن را نادیده گرفت.
مرضیه ادهم مدیر کافه رویداد کارزار نیز همکاری مشترک موسسه رحمان و کارزار و گلونی را اتفاق خوبی توصیف کرد که میتواند به بسط و گسترش بحثهای متنوع در خصوص جامعه و کنشگری کمک کند. از نظر ادهم آنچه از نظر کارزار اهمیت داد گفتوگو است و این نشستها به خوبی اهمیت گفتوگو و واکاوی ابعاد جدید موضوعات را نشان میدهد.
حامد بیدی مدیرپلتفرم کارزار نیز در بخش پایانی به ظرفیت کارزار به عنوان پلتفرم جمعآوری امضا اشاره کرد که میتواند در بحرانها به درک و سنجش حساسیت مردم کمک کند. بیدی به کارزارهای متعددی که در بحرانها ثبت میشود اشاره کرد و آن را برآیند خوبی برای فهم بهتر جامعه توصیف کرد.
همچنین در این نشست پادکست رحا که توسط موسسه رحمان تولید میشود معرفی شد. این پادکست به موضوعات اجتماعی به خصوص بحرانها از جمله زلزله و سیل میپردازد و سعی دارد نگاهی پژوهشی و جامع در مورد موضوعات داشته باشد.
منبع: گلونی