گروه اول می‌گویند سگ‌ها نجس هستند، گروه دوم آن‌ها را مقدس می‌دانند، گروه سوم می‌گویند فارغ از این دوگانه‌سازی، باید عقیم‌سازی و یا حذف مدنظر قرار گیرد. سگ‌های بلاصاحب یا ولگرد و شیوۀّ برخورد و مدیریت جمعیت آن‌ها، یکی از پرمناقشه‌ترین موضوعات در چند سال اخیر است. دراین‌باره آیا می‌توان به راهکاری واحد رسید؟
کافه رویداد «کارزار» ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ رویدادی را پیرامون موضوع «کارزارهای مرتبط با سگ‌های بلاصاحب یا ولگرد» برگزار کرد. در این رویداد زوایای مختلف وجود تراکم جمعیت سگ‌های ولگرد، آسیب‌ها و راه‌حل‌های مربوط به آن با حضور کارشناسان و فعالان محیطزیست بررسی شد.
«حامد بیدی» مدیرعامل پلتفرم «کارزار» گفت: «این رویداد، نشست کارشناسی در مورد حضور آزادنۀ سگ‌ها در مناطق شهری است که به‌دلیل حساسیت موضوع و دوقطبی‌های موجود، بسیار جای گفت‌وگو دارد. از سوی دو گروه دوست‌داران سگ‌های بلاصاحب و در مقابل، مخالفان حضور سگ‌های ولگرد، کارزارهای متعددی تاکنون ایجاد شده که اغلب جزء کارزارهای پرامضا بوده است. این نشست نیز در تلاش به شناخت ابعاد کارشناسی این مطالبات پرطرفدار برگزار شده و از گروه‌های مختلف کارشناسی دعوت شده است. هرچند متأسفانه از حامیان حقوق حیوانات که معتقد به تغذیۀ سگ‌های شهری هستند، کسی حضور پیدا نکرده است.»
واقعیت جامعه یا بازی احساسی؟
«حسین آخانی» بوم‌شناس و استاد دانشگاه، به‌عنوان یکی از مهمانان این رویداد بیان کرد: «ماجرای سگ‌ها از بُعد منطقی خارج شده و به یک موضوع احساسی و سیاسی بدل شده است. این ژست انسان‌دوستانه‌گرفتن برای حمایت از حیوانات، چندان درست و اصولی نیست. این حمایت از حیوانات به‌صورت ناعادلانه است. بدین معنا که ما فقط دو گونه را انتخاب و از آن حمایت می‌کنیم و بعد اسم آن را به‌طور کلی حمایت از حیوانات می‌گذاریم. یک سگ، در سال حدوداً ۱۱۰ کیلوگرم گوشت نیاز دارد. در اکوسیستم این روال است که هرم غذایی بر مبنای سایز حیوانات، از حیوانات کوچک‌تر تغذیه می‌کند، اما ما به‌صورت عامدانه این هرم را دچار تغییر کردیم و مشکلاتی را برای زیست‌بوم به وجود آورده‌ایم.»
آخانی ادامه داد: «با گسترش جمعیت سگ و گربه در پارک‌ها، برای نمونه در پارک پردیسان، خرگوش‌ها از بین رفتند و در نتیجه گونه‌های گیاهی هم توسط حشرات نابود شدند و این پارک مستعد آتش‌سوزی شده است.»
حسین آخانی: با گسترش جمعیت سگ و گربه در پارک‌ها، برای نمونه در پارک پردیسان، خرگوش‌ها از بین رفتند و در نتیجه گونه‌های گیاهی هم توسط حشرات نابود شدند و این پارک مستعد آتش‌سوزی شده است
«ایمان معماریان» دامپزشک حیات‌وحش که در این رویداد حضور داشت، تأکید کرد: «رویکرد ما به مدیریت جمعیت سگ و گربه در مقایسه با خیلی از کشورها در وضعیت بسیار بدی قرار دارد و علت اصلی آن این است که به‌دلیل سیاست‌هایی که در کشور وجود داشته، اصلاً لزوم مدیریت جمعیت این حیوانات را درک نکرده‌ایم. در ایران حتی فکر رسیدگی به جمعیت آماری سگ و گربه وجود ندارد.»
«مرضیه ادهم» اجتماع‌ساز پلتفرم کارزار هم، در این رویداد گفت: «سیاستمداران کشور، عرف‌های جامعه را نادیده می‌گیرند و به‌همین‌علت قوانینی هم وضع نکرده‌اند. یک مشکل محیطزیست را به گزارۀ سیاسی تبدیل و سپس به جامعه تحمیل می‌کنند. پرسش این است که اساساً ما این بحران جمعیت سگ‌ها را داریم یا این یک بحران رسانه‌ای ساخته‌شده است؟»
اجتماع‌ساز کارزار به گروه‌هایی که کارزارهای مختلف را ایجاد کرده‌اند، اشاره کرد و گفت: «در مواجهه با سگ‌ها سه گروه داریم؛ گروه اول مذهبی‌هایی که سگ‌ها را قبول ندارند و حیوانی نجس می‌دادند. گروه دوم دوست‌داران افراطی سگ‌ها هستند که از آن‌ها قدیس ساخته‌اند و سگ‌پرستی می‌کنند و گروه سوم که این موضوع را مشکل محیط‌زیستی می‌بینند و با کشتار و عقیم‌سازی موافقند.»
در ادامۀ محبوبۀ نظری، نویسندۀ کارزار «درخواست جمع‌آوری سگ‌ها و ممنوعیت سگ‌گردانی»، در توضیح دغدغۀ خود بیان کرد: «طبق قانون اسلام و شرع، سگ نجس است و اصولاً هم‌زیستی و زندگی با این حیوان جایز نیست و نباید انجام شود. این موضوع از نظر علمی رد نشده، بلکه تأیید هم نشده است. بنابراین غیرعلمی محسوب نمی‌شود و در مورد نجاست سگ، هیچ اختلاف نظری وجود ندارد.» «عبدالرضا باقری» کنشگرمحیط‌زیست، در مخالفت با این صحبت‌های نویسندۀ کارزار، گفت: «در سال ۱۳۷۹، ما و حوزۀ علمیۀ قم تحقیقی انجام دادیم و به یک نتیجه رسیدیم که سگ نجس نیست. چهار بار در قرآن اسم سگ به نیکی آورده شده است؛ برای مثال از «سگ اصحاب کهف»، سگ کاری و چوپانی به نیکی یاد کرده شده است. در قرآن هیچ موردی مبنی بر نجس‌بودن سگ بیان نشده است.»
باقری در ادامه از چگونگی ورود سگ‌های ولگرد به مناطق شهری گفت: «گروهی سگ‌های چوپان و گله هستند که وقتی زادوولد می‌کنند، چند توله برای کار خود برمی‌دارند و باقی توله‌ها را رها می‌کنند. رهاسازی توسط صاحبان است؛ یعنی سگ می‌خریدند و بعد توان نگهداری نداشتند و رها می‌کردند. گروه بعدی، یک گروه مافیایی است که برای خرید و فروش و واردات سگ به آن‌ها غذا می‌دهند و پس از توله‌کشی آن‌ها را رها می‌کنند.»
تراکم جمعیت و گسترش بیماری هاری
«مجتبی طباطبایی» مدیر بخش ترویج رفاه حیوانات بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران که از جمله مهمانان این رویداد بود، با رفرنس به مقالات عنوان کرد: «بین تراکم جمعیت سگ‌ها و افزایش بیماری هاری ارتباطی وجود ندارد و صرفاً رسانه‌ها این موضوع را القا کرده‌اند. کشتار و عقیم‌کردن سگ، راهکار مفیدی برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد نیست.»
او ادامه داد: «در کرمان آمار تراکم جمعیت سگ ولگرد، ۲.۱ بوده که نسبت به جمعیت کل، بسیار کم است.» آخانی اما نظر متفاوتی داشت: «۲۵ بیماری مستقیم یا غیرمستقیم از طریق سگ به جوامع انسانی منتقل می‌شود و بیماری هاری یکی از آن‌هاست. در سال گذشته ۳۷۰ هزار سگ‌گزیدگی داشتیم و این موضوع ترسناک است. با افزایش بیماری هاری، این مسئله برای ما جدی شده است.»
مجتبی طباطبایی، مدیر بخش ترویج رفاه حیوانات بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران: بین تراکم جمعیت سگ‌ها و افزایش بیماری هاری ارتباطی وجود ندارد و صرفاً رسانه‌ها این موضوع را القا کرده‌اند. کشتار و عقیم‌کردن سگ، راهکار مفیدی برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد نیست
این استاد دانشگاه اضافه کرد: «در چهار ماه اخیر، ۱۰ مورد بیماری هاری داشته‌ایم که بیشتر هم کودکان زیر ۱۰ سال بوده‌اند. اینکه بگویم بین بیماری هاری و تراکم جمعیت سگ‌ها ارتباطی وجود ندارد، بسیار نادرست است. یک گزارۀ غلط دیگر هم این است که می‌گویند بین غذارسانی به سگ‌ها و افزایش جمعیت، ارتباطی وجود ندارد، درصورتی که این جزو بدیهیات است؛ کما اینکه در تمام مناطق حاشیه‌ای، وجود سگ‌ها بیشتر شده است.»
معماریان در ادامۀ بحث بیان کرد: «در سگ‌گزیدگی، ایران رتبۀ سوم را دارد. بهداشت عمومی انسانی هم در این میانه آسیب دیده است. کماکان ایران جزو کشورهایی است که تلفات انسانی هاری دارد. بیشترین تلفات هاری به منبع حیات‌وحش برمی‌گشت، اما در تمام سال‌های اخیر، منبع بیماری هاری به حملات سگ برمی‌گردد. این مهم بدین معناست که منبع شروع بیماری تغییر کرده است.»
آخانی دربارۀ روانی مسئلۀ سگ‌گزیدگی گفت: «سگ‌های ولگرد منشأ خشونت در جامعه هستند. چه بسیار آسیب روانی که به کودکان بعد از سگ‌گزیدگی وارد می‌شود. هر شهروندی حقوقی دارد و این امنیت اجتماعی از افراد سلب شده است. وقتی به خیابان می‌رویم و با سگ ولگرد مواجه می‌شویم، ترس افراد را فرا می‌گیرد. مافیای سگ‌ها آن‌قدر قدرت دارد که حتی مانع اجرای قانون می‌شود. شهرداری‌ها از ترس واکنش مردم، امکان برخورد با سگ‌های ولگرد را ندارند.»
مشکل اصلی، اجرانشدن قانون است
«حسن فرزین‌تبار» وکیل دادگستری، از نگاه حقوقی و قانونی به مسئله نگاه کرد: «از نظر قانونی، باید قانون‌گذار تشخیص دهد که این جمعیت حیوانات یک مشکل است و باید رفع شود، ولی ما در این موضوع مشکل قانون‌گذاری نداریم و مشکل اصلی، اجرانشدن قانون است. اینکه چرا اجرا نمی‌شود را باید از سازمان محیطزیست پرسید. مدفوع سگ‌ها باید جمع‌آوری شود؛ برای مثال، پارک لاله به‌حدی کثیف و آلوده است که با خانواده نمی‌توان به آنجا رفت. در چنین شرایطی، چه سازمانی باید به این موضوع رسیدگی کند؟»
این حقوقدان ادامه داد: «ما یک درخواست قانونی داشتیم که سگ‌های ولگرد و انجمن‌های حمایت از حیوانات را قانونی و ثبت کنیم تا بتوان رسیدگی کرد. پول‌های نجومی واردشده به این انجمن‌ها کنترل شود و در سازمان مالیات بررسی شوند یا از نظر بهداشتی، وزارت بهداشت باید به سازمان محیطزیست، انواع بیماری‌هایی که از طریق حیوانات منتقل می‌شود را اطلاع دهد.»
آخانی با مقایسۀ دیگر کشورها در مسئلۀ سگ‌های ولگرد گفت: «در کشورهای انگلیس، اسپانیا، فرانسه و چند کشور دیگر، بیماری هاری وجود ندارد و سگ ولگرد هم دیده نمی‌شود. منظور ما از حذف سگ ولگرد، کشتن آن‌ها نیست، بلکه حذف آن‌ها از مناطق زندگی شهری افراد است.»
آخانی افزود: «افزایش کبوتر چاهی به‌دلیل تقابل دو گروه مذهبی و غیرمذهبی بود. گروه غیرمذهبی با غذارسانی باعث گسترش سگ و گربه شد و گروه مذهبی با دانه‌رسانی باعث گسترش کبوتر چاهی که سابقۀ مذهبی دارد شده است. کمااینکه افزایش جمعیت کبوتر چاهی در میدان حسن‌آباد، قابل مشاهده است.»
اطلاع‌رسانی کنیم
باقری در ادامه، ضمن تأکید بر اینکه برخوردها با کسانی که طرفدار سگ و گربه هستند را باید با آموزش و فرهنگ‌سازی متعادل کنیم، گفت: «بسیاری از این افراد از خطرات غذارسانی به سگ و گربه اطلاعی ندارند و ما باید در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم. دولت سهم بزرگی در این آموزش دارد. برای مثال برای عقیم نکردن، رهاسازی و غذادادن به سگ‌ها، جریمۀ سنگین در نظر بگیریم.»
او ادامه داد: «سازمان دامپزشکی و شهرداری، باید قانون‌مداری خرید و فروش سگ را پایه‌گذاری کنند. یک کارگروهی تشکیل دهیم و از سازمان محیطزیست و سازمان بهداشت بخواهیم که یک کار قانونی پیرامون معضلات تراکم جمعیت سگ‌های ولگرد انجام شود.»
معماریان نیز دربارۀ مدیریت جمعیت حیوانات گفت: «فکرکردن به راهکار مدیریت جمعیت، فعلاً زود است و لزوم مدیریت جمعیت را در وهلۀ اول، مسئولین باید بفهمند. ما باید به اصول مدیریت جمعیت حیوانات بپردازیم و آن را به دوست‌داران سگ و گربه آموزش دهیم. دولت هم باید به این موضوع ورود کند تا با زمان‌بندی و همکاری، موضوع افزایش جمعیت را کنترل کند.»
فرزین‌تبار دیگر شرکت‌کننده در این رویداد نیز، بیان کرد: «حل‌کردن این مشکل، بهتر است به خود مناطق واگذار شود و طبق شرایط منطقه باشد. شاید در برخی مناطق روستایی وجود سگ در جلوی خانه‌شان لازم و کاربردی است، اما همان سگ شاید در تهران یا شهرهای دیگر باعث بروز مشکل شود.»
منبع: پیام‌ما
ویژه
