طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی که به طرح صیانت شناخته می‌شود از بدو مطرح‌شدن و بررسی در صحن علنی مجلس با انتقادات گسترده کاربران فضای مجازی، کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و رسانه‌ها روبه‌رو شد. دلیل عمده این انتقادات ایجاد محدودیت دسترسی به اینترنت بود آن‌هم در عصر ارتباطات که از اینترنت به‌عنوان یکی از حقوق شهروندی نام‌برده می‌شود. علیرغم عدم تصویب این طرح تا این لحظه در هفته‌های اخیر شبکه جهانی اینترنت در کشور با اختلال جدی مواجه شده است. این اختلال موجب شده تا برخی از گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اجرایی شدن طرح صیانت به‌صورت خاموش قوت گیرد.

به همین جهت کارزاری تحت عنوان مخالفت با اجرای خاموش طرح صیانت و کندی سرعت اینترنت راه‌اندازی شده که تاکنون حدود 80 هزار نفر از آن حمایت کرده‌اند. در بخشی از این درخواست که خطاب به سید ابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف و عیسی زارع پور نوشته‌شده آمده است: «مدتی است که سرعت اینترنت خانگی و همچنین اینترنت همراه برای مردم ایران به حداقل رسیده است و اختلالات مستمر و جدی روی اینستاگرام به وجود آمده است.

این‌طور که به نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد داشت و طرح صیانت به‌طور خاموش و در سکوت اجرا خواهد شد. ما مردم ایران، امضاکنندگان این کارزار، می‌خواهیم حق قانونی خود را که اکثریت مردم دنیا از آن برخوردار هستند از شما مطالبه کنیم. اجرای طرح صیانت لطمه‌ای بزرگ و جبران نشدنی به مردم و کشور خواهد زد».

بر همین اساس اتاقی در کلاب هاوس با حضور تعدادی از کارشناسان، فعالان و صاحب‌نظران این حوزه تحت عنوان صیانت خاموش و اختلالات اینترنت برگزار شد.

حامد بیدی مدیرعامل کارزار بابیان اینکه نسخه جدید طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی که به‌عنوان طرح صیانت شناخته می‌شود بهتر از نسخه‌های قدیمی نیست، گفت: در نسخه بهمن‌ماه بندهایی که به‌صراحت از مسدودسازی نام می‌بردند حذف‌شده اما به‌بیان‌دیگر و تحت عناوین دیگر مثل اعمال تعرفه ترجیحی و یا خط‌مشی ترافیک که کاملاً معادل محدودسازی و مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی و اینترنت مطرح‌شده و روح حاکم بر طرح همچنان حفظ‌شده است.

وی دلیل طولانی شدن تصویب این قانون را اعلام مغایرت بندها با قانون اساسی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس دانست و افزود: در این مدت از محرمانه بودن گزارش مرکز پژوهش‌ها سوءاستفاده شد و به دروغ گفته شد آخرین نسخه طرح صیانت با هماهنگی و موافقت مرکز پژوهش‌ها تدوین‌شده درواقع فضای بسیار غبارآلود و پر از بی‌اخلاقی حول محور تدوین و اصلاح طرح صیانت شکل‌گرفته است.

به دروغ گفته شد آخرین نسخه طرح صیانت با هماهنگی و موافقت مرکز پژوهش‌ها تدوین‌شده درواقع فضای بسیار غبارآلود و پر از بی‌اخلاقی حول محور تدوین و اصلاح طرح صیانت شکل‌گرفته است.

بیدی ادامه داد: نامه 180 نفر از نمایندگان مجلس خطاب به رئیس‌جمهور تحت عنوان لزوم برخورد با لجام‌گسیختگی فضای مجازی که خواهان اقدام انقلابی درزمینهٔ فضای مجازی پیش از تصویب طرح صیانت سیگنال بسیار مهمی بود که میان اخبار گم شد و به نظر می‌رسد این نامه تحت عنوان موافقت مجلس با دولت در خصوص اجرای طرح صیانت تلقی شده است.
 
اینترنت به دلیل ماهیت بین المللی نمی‌تواند ملی باشد
 
بیدی با اشاره به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در کشور، گفت: معمولاً وقتی از ارتقا سرعت اینترنت در ادبیات مسئولین استفاده می‌شود اشاره آن به شبکه ملی اطلاعات است و منظور سازوکاری است که بتوان پهنای باند داخلی و ارتباط بین سروهای داخلی با کاربران داخل کشور را افزایش دهند که ساخت با امکاناتی مثل فیبر نوری اتفاق میافتد.

وی افزود: وقتی از اینترنت سخن میگوییم یک شبکه درهم‌تنیده جهانی است که بخش‌های آن از هم جداناپذیر است و ملاک اصلی آن پهنای باند بین‌المللی است و درواقع اینترنت ملی و اینترنت داخلی عبارت‌هایی گمراه‌کننده است و اساساً اینترنت به دلیل ماهیت بین المللی آن نمی‌تواند ملی باشد.

بیدی با اشاره به گنجاندن بندی تحت عنوان اعمال تعرفه ترجیحی در آخرین نسخه طرح صیانت گفت: این طرح به این معناست که اگر پلتفرمی قوانین موردنظر تنظیم گران را رعایت نکند تعرفه ترجیحی روی آن اعمال می‌شود مثلاً اگر اینستاگرام قوانین ما را نپذیرفت پهنای باند برای کاربر ده برابر هزینه داشته باشد و پول آن در صندوقی قرار می‌گیرد که از آن منبع پلتفرم‌های داخلی موردحمایت قرار گیرد.

وی افزود: اعمال خط‌مشی ترافیک یکی دیگر از مفاد موجود در طرح صیانت به معنی این است که اگر مثلاً اینستاگرام یا واتساپ نظرات ما را نپذیرفتند حجم ترافیک مصرفی آن‌ها در ایران را محدود می‌کنیم که نتیجه آن اختلال شدید و عدم دسترسی در ساعات پیک خواهد بود.

وی افزود: سیاست مسدودسازی در قالب یک کلمه شیک باعث می‌شود رانت و پول از آن خارج شود چراکه تعرفه ترجیحی دریافتی به هیچ جایی پاسخگو نیست و تحت نظارت مجلس نیست همچنین این طرح کاربران را فراری داده و درنهایت منجر به‌نوعی از محدودسازی و نقض بی‌طرفی شبکه می‌شود.
 
مسئولین باید به‌صورت شفاف موضع‌گیری کنند
 
امیر رشیدی کارشناس در حوزه حقوق دیجیتال، دسترسی و امنیت اینترنت بیان کرد: مشکلاتی که به‌صورت مشخص برای دسترسی به اینستاگرام اتفاق افتاده مشابه عملکرد بسیاری از کشورهایی است که دسترسی مردم به برخی ابزارها را محدود می‌کنند و درواقع به‌نوعی در شبکه اختلال ایجاد می‌کنند که شناسایی چنین اتفاقی در دنیای اینترنت و شبکه‌های کامپیوتری کار دشواری است.

وی افزود: بر اساس داده‌های "رادار ابر آروان" که محصولی بومی است مشخص‌شده که در 6 ماه گذشته به طرز عجیبی اختلال‌ها بالاست و هرچه طرح صیانت توسط حامیان جدی‌تر پیگیری شده اختلال بیشتر می‌شود که قطعاً نمی‌تواند تصادفی باشد.
رشیدی با تأکید بر لزوم پذیرش مسئولیت این شرایط توسط عاملان، گفت: من به‌شدت منتقد دولت گذشته و شخص وزیر ارتباطات در حوزه آزادی‌های اینترنت بودم اما در حال حاضر شرایط نسبت به دولت گذشته بدتر شده است.

این کارشناس در حوزه حقوق دیجیتال ادامه داد: من از مسئولین دعوت می‌کنم که روشن و شفاف موضع خود را در مورد طرح صیانت بیان کنند چون بحث ما شبکه جهانی اینترنت است و حق مردم است که از آن استفاده کنند و به آن دسترسی داشته باشند.
 
از حالت بد به فاجعه می‌رویم
 
محسن رمضان زاده برنامه‌نویس عنوان کرد: اگر طرح صیانت هم نبود بازهم وضع اینترنت بد بود و با توجه به فیلترینگ و کُندی گاه و بی گاه وضعیت اینترنتی بدی داشتیم اما طرح صیانت ما را به فاجعه نزدیک می‌کند و ما از حالت بد به فاجعه می‌رویم و جلوگیری از این وظیفه همه ماست.

اگر طرح صیانت هم نبود بازهم وضع اینترنت بد بود و با توجه به فیلترینگ و کُندی گاه و بی گاه وضعیت اینترنتی بدی داشتیم اما طرح صیانت ما را به فاجعه نزدیک می‌کند و ما از حالت بد به فاجعه می‌رویم و جلوگیری از این وظیفه همه ماست.

وی افزود: در نظرسنجی‌های مختلف اولین منبع در مورد یادگیری آموزش‌های جدید یوتیوب است که در ایران فیلتر است اما با این وضعیت ما برنامه‌نویس‌هایی داریم که در بازار جهانی خواهان دارند اما با اجرای این طرح علاوه بر صاحبان کسب‌وکارها به‌عنوان یک برنامه‌نویس ما متضرر می‌شویم.
 

مهر محرمانه یا فرار از انتقادات
 
حمید ضیایی‌پرور، روزنامه‌نگار با اشاره به پیشینه و استراتژی کنترل پهنای باند پلتفرم‌ها و اپلیکیشن های خارجی در کشور، گفت: در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد که طرح اینترنت ملی آغاز شد استراتژی کند کردن اینترنت اجرایی شد و تا پایان دوره دولت دهم در سال 1392 به‌هیچ‌وجه حاضر نشدند سرعت اینترنت را از 128kb/s افزایش دهند یعنی محدود کردن سقف اینترنت پرسرعت در کشور و محدود کردن پهنای باند پلتفرم‌ها در آن دوره امتحان شد و هم‌اکنون هم دنبال می‌شود.

وی افزود: در وزارت ارتباطات به‌طورکلی مباحث مربوط به اینترنت و پهنای باند و کیفیت و سرعت محرمانه اعلام‌شده و هیچ اطلاعاتی از پهنای باند و زیرساخت‌های ایجادشده در کشور ارائه نمی‌دهد تا از انتقادات جلوگیری شود. حتی نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات از طرح صیانت با مهر محرمانه به مجلس ارسال شد.

در وزارت ارتباطات به‌طورکلی مباحث مربوط به اینترنت و پهنای باند و کیفیت و سرعت محرمانه اعلام‌شده و هیچ اطلاعاتی از پهنای باند و زیرساخت‌های ایجادشده در کشور ارائه نمی‌دهد تا از انتقادات جلوگیری شود. حتی نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات از طرح صیانت با مهر محرمانه به مجلس ارسال شد.

 ضیایی‌پرور با اشاره به برنامه چشم‌انداز 1404 اظهار کرد: در اهداف این برنامه قرار بود جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست فناوری در کشورهای منطقه آسیای غربی را از آن خود کند اما در حال حاضر افتخار می‌کنیم که از افغانستان بالاتر هستیم ولی در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه ازجمله عربستان، کویت، امارات، قطر، ترکیه درزمینهٔ کیفیت و سرعت اینترنت قابل‌مقایسه نیستیم.
 
اختلال حتی برای اینترنت داخلی
 
میلاد نوری برنامه‌نویس با انتقاد از عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری، عنوان کرد: مدتی است اینترنت اختلال دارد و حتی کسی پاسخگو نیست و شخص آقای زارع پور حتی شهامت ندارد تا بتواند از ایدئولوژی خود دفاع کند و در پاسخ به خبرنگار مبنی بر کُندی سرعت اینترنت از speed test استفاده می‌کند درحالی‌که این موضوع سرعت اینترنت و شبکه و سروهای داخلی را محاسبه می‌کند.

وی افزود: تنها امکان پیش روی ما اطلاع‌رسانی و اعلام اعتراض مردم است تا حداقل وزیر مجبور به پاسخگویی باشد. حداقل پیش‌ازاین می‌گفتند نهنگ کابل را خورده و کوسه به کابل گیرکرده ولی آلان حتی همین پاسخ را هم نمی‌دهند.

نوری در ادامه بین کرد: اختلال فقط در اینستاگرام نیست بلکه نمونه‌ای است که همه مردم جامعه با آن مواجه هستند. ما که در بخش فنی فعال هستیم در روزهای اخیر با مشکلات عمده‌ای مواجه هستیم اما چون دغدغه اکثر جامعه نیست و مردم با آن آشنایی ندارند در مورد آن صحبتی نمی‌شود.

این برنامه‌نویس تصریح کرد: در ادامه اجرای چراغ خاموش طرح صیانت سرویس‌های بانکی و دانشگاهی هم که در شبکه داخلی است با مشکل مواجه و اینترنت داخلی هم مختل شده است.
 
نسخه جدید طرح صیانت مبهم و خطرناک‌تر است
 
عادل طالبی دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی و فروشگاه‌های اینترنتی شهر تهران گفت: طرح فعلی را بهتر از طرح قبلی نمی‌دانم و معتقدم نسخه جدید خطرناک‌تر از طرح قبلی است چون مبهم بودن آن بیشتر است.

وی افزود: از همان آغاز مشخص شدن مفاد این طرح یکی از انتقادات جدی ابهامات این طرح بود و در صورت اجرا این طرح جدید یک ابر رگلاتور درست می‌کند که به شکل مبهم دامنه اختیارات نامحدودی دارد که به‌شدت خطرناک است.

در ادامه حمید محمود زاده مهندس کامپیوتر گفت: اگر کسی دنبال این باشد که چگونه به ایران و بیزینس آسیب بزند بهترین مدل اجرای طرح صیانت است چون محل ورود مشتری برای اغلب کسب‌وکارهای کوچک اینستاگرام است.

وی افزود: طبق آمار 10 میلیون نفر از طریق اینستاگرام کسب درامد می‌کنند و افرادی زمان و هزینه بسیاری صرف کسب‌وکار اینستاگرامی خود کرده‌اند که با اجرای این طرح بازار آن‌ها کساد می‌شود.

در ادامه رضا الفت نسب عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکار مجازی گفت: چیزی که مشخص است مجریان انجام طرح صیانت مشغول به کار شدند و کار را به جلو می‌برند و پاسخگو نیستند.

وی افزود: موضوع کاملاً رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته حتی به رئیس مجلس هم فشار وارد می‌کنند موضوع پیچیده‌تر از این است که تصور کنیم افراد عادی مثل ما بتوانیم جلوی اجرای این طرح را بگیریم.

همچنین صابر صیادی مشاور توسعه کسب‌وکار در حوزه فناوری اطلاعات بابیان اینکه دغدغه کلان‌تر رویکرد تهدیدانگارانه حاکم در کشور است، گفت: بخش‌هایی از این نگاه منطقی است ولی ابزار و نوع نگاهی که دارند دخالت در امور داخلی است و اگر شخصی می‌خواهد در اینستاگرام فعال باشد انتخاب شخصی اوست و نباید محدود شود.

بخش‌هایی از این نگاه منطقی است ولی ابزار و نوع نگاهی که دارند دخالت در امور داخلی است و اگر شخصی می‌خواهد در اینستاگرام فعال باشد انتخاب شخصی اوست و نباید محدود شود.
 

وابسته کردن ظرفیت کشور به اینستاگرام اشتباه بوده است
 
محمد کشوری کارشناس فناوری اطلاعات گفت: محدودیت سرعت اینترنت با اجرای خاموش طرح صیانت مرتبط نیست و با توجه به اینکه اطلاعات رسمی وجود ندارد و تنها بر اساس مجموعه داده‌ها تحلیل می‌کنیم تحلیل من اجرای طرح نیست اما به‌صورت خاص برای اپلیکیشن اینستاگرام احتمال پیشواز رفتن طرح را محتمل میدانم.
وی افزود: سالیانه طبق روال اعلام‌شده افزایش پهنای باند بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی اجرایی می‌شود و در گذشته برای اطمینان بیش از نیاز تأمین می‌شده تا اگر بخشی از ظرفیت شبکه دچار مشکل شد کاربر افت کیفیت و افت سرعت را احساس نکند اما در شرایط فعلی نمی‌دانیم چه میزان پهنای باند برای کشور اختصاص‌یافته است.
کشوری از اینستاگرام به‌عنوان نامناسب‌ترین شبکه اجتماعی نام برد و اظهار کرد: علیرغم مخالفت با طرح صیانت شفاف اعلام می‌کنم که نباید اجازه داده می‌شد تا مردم در این حد به اینستاگرام وابسته شوند.

وی افزود: یوتیوب به‌مراتب سالم‌تر از اینستاگرام است و ظرفیت‌های بیزینسی یا اطلاع‌رسانی خوبی دارد ولی وقتی‌که اجازه استفاده از ظرفیت آن را نمی‌دهیم همه به سمت اینستاگرام سوق پیدا می‌کنند که هم ازنظر فرهنگی وهم ازنظر اقتصادی و هم اجتماعی مخرب است اما زندگی یا کسب‌وکار و فضای ارتباطی به دلیل برخی محدودیت‌هایی که در فضای داخلی داریم عملاً به اینستاگرام منحصر شده است که نشان‌دهنده سیاست غلط است.

منبع خبر: اسکان نیوز

پیش‌تر کارزاری با عنوان « مخالفت با اجرای خاموش طرح صیانت و کندی سرعت اینترنت » منتشر شد که تا انتشار این خبر ۱۰۳۸۸۵ نفر آن را امضا نموده‌اند.